پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ در سال ۱۳۵۲، جهان عرب با موجی از همبستگی در مقابل اسرائیل مواجه بود؛ جنگ یوم کیپور، تحریم نفتی اعراب علیه غرب، و اوج‌گیری گفتمان ضداسرائیلی، فضای منطقه را ملتهب کرده بود. با این حال، پهلوی از پیوستن به تحریم نفتی خودداری کرد و به روابط پنهانی‌اش با اسرائیل ادامه داد. شاه در سخنانش آشکارا از «نفع متقابل» سخن گفت و احساسات جهان عرب را در برابر «عقلانیت راهبردی» خود به چالش کشید.
آنچه در پی می‌آید گزارش روزنامه هاآرتص از نمایندگی مخفی اسرائیل در تهران است و تحلیلی از دوگانگی روابط دربار پهلوی با اسرائیل و اعراب. گزارش روزنامه هاآرتص از وضعیت نمایندگی اسرائیل در تهران در مهرماه ۱۳۵۲، نوری روشنگر بر یکی از پیچیده‌ترین و متناقض‌ترین ابعاد سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی دوم می‌تاباند؛ هم‌زیستی همزمان با اسرائیل و جهان عرب در میانه جنگ‌های پرتنش خاورمیانه. در این گزارش، تصویر یک ساختمان بی‌تابلو، مأموران مسلح، و رفت‌وآمد محرمانه اسرائیلی‌ها به ایران، تنها توصیف یک صحنه امنیتی نیست؛ بازتابی است از «روابط پنهان و علنی» ایران و اسرائیل که به‌رغم نفی رسمی، سال‌ها جریان داشت و از منظر دیپلمات‌های خارجی، مظهر «وضع ویژه سیاسی ایران» در خاورمیانه تلقی می‌شد. این گزارش، نه‌فقط از سطح مناسبات اقتصادی فراتر می‌رود، بلکه به تحلیل شخص شاه از نظم منطقه‌ای، منافع ملی ایران و رابطه ایران با اعراب نیز می‌پردازد.
حضور اسرائیل در ایران، همزمان با ادعای همدلی با اعراب، نشان‌دهنده دوگانگی در سیاست منطقه‌ای شاه است. شاه، برخلاف عرف دیپلماتیک آن دوران، صراحتی کم‌سابقه در دفاع از رابطه با اسرائیل به خرج می‌دهد و تلاش می‌کند شیوه خود در قبال اسرائیل را واقع‌گرایی سیاسی بنامد. نباید از خاطر برد که هم اسرائیل و هم شاه، این رابطه را نه تنها اقتصادی، بلکه ابزاری برای موازنه با شوروی و کنترل اعراب تندرو می‌دانستند.
در مجموع، این گزارش نمونه‌ای روشن از سیاست «نهان در عیان» دوره پهلوی در قبال اسرائیل است: سیاستی که از دید دیپلمات‌های خارجی خالی از تنش و تضاد نبود و سرانجام نیز یکی از دلایل بی‌اعتمادی گسترده به رژیم شاه در میان نیروهای ملی‌گرا و اسلامی شد. درک این گزارش، بدون توجه به شرایط جنگ ۱۹۷۳، مواضع اعراب، و پروژه‌های مشترک ایران و اسرائیل (از جمله انتقال نفت از خط لوله ایلات-اشکلون)، تصویری ناقص از آن «پروفیل نامرئی» به‌دست می‌دهد که در پس دیوارهای بلند و مأموران مسلح پنهان شده بود.
موضوع: ایران (از هاآرتص 52/10/12)
دو نفر پاسبان مسلح جنب دری فاقد تابلو ایستاده‌اند. هنگامی که ارباب رجوع وارد حیاط واقع در پس دیوار بتونی بلندی می‌شوند با کمال دقت مورد بازجویی و تجسس قرار می‌گیرند و پس از تحقیق دقیق هویت‌شان، به سوی ساختمان راهنمایی می‌شوند. شماره تلفن نمایندگی اسرائیل در تهران در دفتر تلفن وجود ندارد و این نمایندگی می‌کوشد به قول یک دیپلومات اروپایی «پروفیل نامرئی» خود را محفوظ دارد. ولی حضور اسرائیل در ایران مانند روابط ظریف بین دو کشور موجب گفتگوها و بحث‌هایی بین دیپلمات‌ها و اختلاف نظرهایی بین ایرانی‌ها و خشم عمیق کشورهای عربی شده و نمونه وضع سیاسی ویژه ایران در خاورمیانه محسوب می‌گردد.
از یک طرف محمدرضا شاه پهلوی می‌کوشد روابط خود با زمامداران معتدل اعراب از قبیل ملک حسین را تقویت نماید و از اسرائیل تقاضای عقب‌نشینی از اراضی اشغالی را دارد. نامبرده همچنین از تضعیف بهای نفت خام در خلیج فارس پشتیبانی و تشویق نموده است.
از طرف دیگر ایران از شرکت در تحریم نفت از جانب اعراب خودداری کرده و روابط محرمانه‌ای با اسرائیل برقرار ساخته و روابط متشنجی با بعضی از کشورهای عربی از قبیل عراق و لیبی دارد.
موضوعی که مورد تعجب ایرانی‌ها و چند دیپلومات عالیرتبه در تهران شد، اظهارات علنی شاه طی ماه اخیر درباره روابطش با اسرائیل بود. نامبرده به خبرنگار مجله الحوادث چاپ بیروت اظهار داشته بود که هیچ‌گونه تناقضی بین پشتیبانی ایران از اعراب و روابط اقتصادی‌اش با اسرائیل مشاهده نمی‌کند، با اشاره به اعراب اعلام کرد که بستن نمایندگی اقتصادی اسرائیل در تهران به نظر من هیچ‌گونه سودی برای ما و یا شما نخواهد داشت. بیایید صادقانه صحبت کنیم. مگر فایده‌ی ندارد و جهان تحت تسلط احساسات اداره نمی‌شود.
شاه که زمان مصاحبه‌هایش اکثرا به دقت انتخاب می‌گردد، چنین اضافه کرده بود: اگر شما تصور می‌کنید ایران کشور مهمی است چرا به اظهارات ما توجه نمی‌کنید و چرا تلاش نمی‌کنید سیاست ما را درک نمایید؟ ما نمی‌توانیم کورکورانه به دنبال دیگران گام برداریم. ما نمی‌توانیم چیزی که به عقیده ما به نفع شما و خودمان نیست را بپذیریم. علاوه بر این نمی‌دانم چرا ما موظفیم پشت سر شما گام برداریم، ولی شما موظف نیستید راه ما را تعقیب کنید. قسمت عمده نفت اسرائیل از ایران تأمین می‌گردد. تعداد افراد اسرائیلی در ایران به چند ده نفر برآورد می‌شود، ولی هیئت‌های فنی اسرائیلی هرچند یک بار از این کشور بازدید نموده‌اند.
به قول یک منبع سیاسی شاه معتقد است که بدون قدرت اسرائیل در خاورمیانه مشکل بوده است بتوان اعراب را دهنه زد و شوروی‌ها نیز به برتری قاطع در این منطقه می‌رسیده‌اند.
نظریه: قبلا جزئیاتی درباره این خبر گزارش شده بود و اکنون خود خبر منتشر شده است.
هنوز هیچ دیدگاهی ثبت نشده