پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ نام‌گذاری ۱۰ اردیبهشت به عنوان «روز ملی خلیج‌فارس» در تقویم رسمی ایران، ریشه در تاریخ پرافتخار مقاومت ملت ایران در برابر تلاش‌های استعماری برای تحریف هویت تاریخی و فرهنگی این منطقه استراتژیک دارد. این روز به مناسبت اخراج پرتغالی‌ها از جزیره هرمز در سال ۱۶۲۲ میلادی (۱۰۰۱ شمسی) توسط نیروهای ایرانی به رهبری امام‌قلی‌خان، به عنوان نمادی از استقلال‌طلبی و دفاع از تمامیت ارضی ایران انتخاب شد.
خلیج‌فارس که از دیرباز مهد تمدن‌های ایرانی و بستری برای تجارت و تبادل فرهنگی بوده، همواره مورد طمع قدرت‌های استعماری قرار داشته است. تعیین روز ملی خلیج‌فارس نه‌تنها پاسداشتی از این پیروزی تاریخی است، بلکه تأکیدی بر هویت ایرانی این پهنه آبی و تعهد به حفظ حاکمیت ملی در برابر هرگونه تهدید خارجی است. در این راستا، بازخوانی و تحلیل متونی نظیر مقاله جرج ویلسون، منتشرشده در واشنگتن‌پست در ۶ ژانویه ۱۹۸۲ (۱۶ دی ۱۳۶۰)، که نشانه‌ای آشکار از استمرار سیاست‌های استعماری ایالات متحده در قبال خلیج‌فارس است، گامی در جهت افشای نیات مداخله‌جویانه غرب و تقویت آگاهی ملی محسوب می‌شود.
در ژانویه ۱۹۸۲ (دی ۱۳۶۰)، ایران در یکی از حساس‌ترین و پرآشوب‌ترین مقاطع تاریخ معاصر خود به سر می‌برد. انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ نه‌تنها ساختار سیاسی و اجتماعی کشور را به طور بنیادین دگرگون کرده بود، بلکه جمهوری اسلامی نوپا را در برابر چالش‌های عظیم داخلی و خارجی قرار داده بود. جنگ ایران و عراق، که از سپتامبر ۱۹۸۰ با تهاجم رژیم بعثی صدام حسین به خاک ایران آغاز شده بود، وارد مرحله‌ای فرسایشی و خونین شده بود. مناطق نفت‌خیز جنوب غربی ایران، به‌ویژه استان خوزستان، به دلیل اهمیت استراتژیک اقتصادی و ژئوپلیتیکی، به کانون اصلی درگیری‌ها تبدیل شده بودند. در این میان، قطع روابط دیپلماتیک ایران و ایالات متحده پس از بحران گروگان‌گیری (نوامبر ۱۹۷۹ تا ژانویه ۱۹۸۱) و اعمال تحریم‌های اقتصادی از سوی غرب، ایران را در انزوای سیاسی و اقتصادی قرار داده بود. با این حال، مقاومت ایران در برابر تهاجم عراق و تلاش برای بازپس‌گیری مناطق اشغالی، نشانه‌هایی از قدرت‌یابی نظامی و سیاسی جمهوری اسلامی را به نمایش می‌گذاشت.
در چنین بستری، انتشار مقاله‌ای از جرج ویلسون، سناتور و تحلیلگر نظامی، در شماره یکشنبه واشنگتن پست در تاریخ ۶ ژانویه ۱۹۸۲، نه‌تنها توجه محافل سیاسی و نظامی در آمریکا را جلب کرد، بلکه بازتاب گسترده‌ای در ایران و منطقه خلیج‌فارس داشت. ویلسون در این مقاله، با زبانی صریح و پیشنهادی جسورانه، استدلال کرد که ایالات متحده برای تضمین امنیت منابع نفتی خلیج‌فارس، که در آن زمان به دلیل جنگ ایران و عراق و بی‌ثباتی منطقه‌ای در معرض تهدید قرار داشت، باید قوای نظامی خود را برای سناریوهای تهاجمی آماده کند. او به طور خاص پیشنهاد داد که ارتش آمریکا با انجام تمرینات نظامی گسترده در بیابان‌های کالیفرنیا، که شرایط جغرافیایی مشابهی با مناطق نفت‌خیز جنوب غربی ایران دارد، خود را برای تصرف احتمالی این مناطق آماده سازد. این پیشنهاد نه‌تنها از منظر نظامی قابل‌توجه بود، بلکه از منظر سیاسی و ژئوپلیتیکی، پرده از عمق نگرانی‌های ایالات متحده نسبت به از دست دادن کنترل بر منابع حیاتی انرژی خلیج فارس برمی‌داشت.
برای درک اهمیت این مقاله، باید به زمینه‌های گسترده‌تر تاریخی و سیاسی آن زمان توجه کرد. در اوایل دهه ۱۹۸۰، خلیج‌فارس به دلیل وابستگی اقتصاد جهانی به نفت، به یکی از مهم‌ترین مناطق استراتژیک جهان تبدیل شده بود. ایالات متحده، که پس از شوک نفتی ۱۹۷۳ و انقلاب ایران در ۱۹۷۹، با چالش‌های جدی در تأمین انرژی مواجه شده بود، حفظ دسترسی به نفت خلیج‌فارس را در اولویت سیاست خارجی خود قرار داده بود. از سوی دیگر، ناکامی متحدان منطقه‌ای آمریکا، به‌ویژه عراق، در مهار قدرت‌گیری ایران انقلابی، واشنگتن را به بازنگری در استراتژی‌های نظامی خود واداشته بود. پیشنهاد ویلسون مبنی بر شبیه‌سازی تصرف مناطق نفت‌خیز ایران را می‌توان در این چارچوب به عنوان واکنشی به ناتوانی عراق در دستیابی به اهداف اولیه‌اش در جنگ و همچنین نشانه‌ای از نگرانی‌های فزاینده آمریکا از تبدیل ایران به یک قدرت منطقه‌ای مستقل و غیرقابل‌کنترل تفسیر کرد.
از منظر ایران، این مقاله زنگ خطری بود که نشان‌دهنده تداوم نیات مداخله‌جویانه ایالات متحده در منطقه بود. در شرایطی که ایران با فشارهای جنگ، تحریم‌های اقتصادی، و تلاش برای تثبیت نظام سیاسی جدید دست‌وپنجه نرم می‌کرد، افشای چنین طرح‌هایی در رسانه‌های معتبر غربی، حساسیت‌ها نسبت به تهدیدات خارجی را تشدید کرد. این مقاله نه‌تنها به عنوان سندی از استراتژی‌های امپریالیستی آمریکا در قبال ایران تلقی شد، بلکه به تقویت گفتمان خودکفایی و مقاومت در برابر قدرت‌های غربی در میان رهبران و مردم ایران کمک کرد. از منظر تحلیلی، پیشنهاد ویلسون را می‌توان بخشی از یک الگوی گسترده‌تر در سیاست خارجی آمریکا در دوران جنگ سرد دانست که در آن، حفظ برتری ژئوپلیتیکی و کنترل منابع استراتژیک، حتی به قیمت مداخلات نظامی مستقیم یا غیرمستقیم، توجیه‌پذیر تلقی می‌شد.
متن سند
پیشنهاد جرج ویلسون به مقامات آمریکایی
واشنگتن – حبرگزاری جمهوری اسلامی – ۱۳۶۰/۱۰/۱۶
واشنگتن پست در شماره یکشنبه خود مقاله‌ای از جرج ویلسون را که پیشنهاد نموده قوای نظامی آمریکا می‌بایست جهت آماده شدن به منطور دفاع از منابع نفتی خلیج‌فارس و احتیاج مبرم به تصرف قسمت جنوب غربی ایرن و اشغال مناطق نفت‌خیز منطقه دست به یک سلسله حملات تمرینی مشابه در بیابان‌های کالیفرنیا بزند، چاپ کرده است. در این مقاله جزئیات بسیار جالبی ذکر شده است که گوشه‌ای از طرح‌های شوم امپریالیسم آمریکا در قبال منطقه نفتی ایران را که صدامیان نتوانسته‌اند کامل به تصرف در آورند برملا ساخته است.
هنوز هیچ دیدگاهی ثبت نشده