پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ انجمن فرهنگی ایران و آمریکا یکی از ابزارهای مهم ایالات متحده برای تحقق اهدافش در ایران به شمار می‌رفت. این انجمن با داشتن زیرمجموعه‌های مختلف، توانسته بود در شهرهای گوناگون کشور شعبه‌هایی تأسیس کند. از جمله فعالیت‌های اصلی این انجمن می‌توان به برپایی آموزشگاه‌های زبان انگلیسی، برگزاری کلاس‌های فرهنگی و هنری، و همچنین دوره‌های آموزش رقص و موسیقی اشاره کرد که بخشی از فعالیت‌های شاخص آن بودند.
نخستین انجمن دوستی ایران و آمریکا در سال ۱۹۱۰ میلادی (۱۲۸۹ شمسی) در دوره قاجار و با تلاش بهائیان بنیان نهاده شد. این اقدام از طریق مدرسه تربیت، که وابسته به بهائیان بود، صورت گرفت. بهائیان با ایجاد ارتباط میان سران فرقه و آمریکایی‌ها، انجمنی به نام «انجمن تربیتی ایران و آمریکا» تأسیس کردند. این انجمن در نامه‌ای به رئیس‌جمهور ایالات متحده از دولت آن کشور درخواست کرد که معلمان آمریکایی را برای آموزش کودکان بهائی به ایران اعزام کند.
ایالات متحده که در آن زمان به دنبال گسترش نفوذ خود در منطقه غرب آسیا بود، از این فرصت بهره برد و یک معلم به نام سیدنی اسپراگ را به ایران فرستاد. مأموریت اسپراگ شامل مدیریت مدرسه تربیت و ریاست انجمن تربیتی ایران و آمریکا بود. نمایندگی بهائیان ایرانی در این انجمن که در آمریکا مستقر بود، بر عهده میرزا احمدخان سهراب اصفهانی قرار داشت. وی پس از مرگ شوقی افندی، رهبر سوم فرقه بهائیان، شعبه‌ای از این فرقه را تحت عنوان «سهرابیان» در ایالات متحده تأسیس کرد.
با این حال، این انجمن تنها به‌عنوان یک انجمن دوستی میان آمریکا و بهائیان باقی نماند، بلکه راه را برای نفوذ فرهنگی ایالات متحده در ایران هموار کرد. اقدامات آن، به‌رغم ظاهر فرهنگی و آموزشی، عملاً به گسترش تأثیرگذاری آمریکایی‌ها در عرصه‌های مختلف ایران منجر شد.
از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۷، با شدت گرفتن تب انقلاب در ایران و گسترش گرایش‌های ضد امپریالیستی، مخالفت‌ها با فعالیت‌های انجمن ایران و آمریکا به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافت. مردم در شهرهای مختلف کشور، به‌ویژه با آگاهی از نفوذ فرهنگی و سیاسی این انجمن، به مقابله با آن پرداختند.
از جمله اقدامات اعتراضی مردم می‌توان به شعارنویسی علیه انجمن بر روی دیوارها و ساختمان‌های آن اشاره کرد که به نمادی از اعتراض عمومی تبدیل شد. علاوه بر این، در برخی از شهرها، خشم مردم به اوج رسید و به آتش کشیدن دفاتر و ساختمان‌های وابسته به انجمن انجامید. این اقدامات بازتاب روشنی از موضع‌گیری‌های انقلابی و مخالفت عمومی با سیاست‌های امپریالیستی ایالات متحده در ایران بود.
به آتش کشیدن انجمن ایران و آمریکا در مشهد در دی ماه سال 1357 توسط مخالفین حکومت پهلوی از مصادیق بارز تنفر نسبت به این نهاد به اصطلاح امپریالیستی در حوزه فرهنگ بود که به بررسی سندی در این خصوص می‌پردازیم:
متن سند:
محترما مقام عالی را آگاه می‌سازم به‌فرموده درباره خبر پیوست ضد اطلاعات لشکر راجع به شایع مخالفین به طور غیر محسوس تحقیق نموده آدرس دقیق مخالفین در حوالی بازار رضا پایین خیابان معلوم نمیباشد ولی آنچه مسلم است مرتب مواد آتش‌زا تهیه که اخیرا کلیه کلانتری‌ها و فروشگاه ارتش و آگاهی و انجمن ایران و آمریکا را [به] وسیله مواد آتش‌زا به آتش کشیده است. مراتب جهت اطلاع از عرض می‌گذرد.
پیوست سابقه شماره امضاء – 14/10/1357
هنوز هیچ دیدگاهی ثبت نشده