پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ سازمان برنامه و بودجه که در دهه ۱۳۴۰ به عنوان یکی از بازوهای اجرایی و فکری رژیم پهلوی شناخته می‌شد، نقشی برجسته و تأثیرگذار در پیشبرد برنامه‌های معروف به برنامه‌های عمرانی داشت. این سازمان به عنوان یکی از ارکان محوری سیاست‌های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور، طرح‌ها و برنامه‌های متعددی را تدوین و اجرا کرد. یکی از مهم‌ترین این اقدامات، طرح مقدماتی اصلاحات ارضی بود که در چارچوب برنامه‌های موسوم به انقلاب سفید شاه و مردم، تلاش می‌کرد ساختار کشاورزی و مالکیت اراضی کشور را متحول سازد.
نقش سازمان برنامه و بودجه در این دوره، به گونه‌ای بود که آن را به نماد نظم و برنامه‌ریزی متمرکز رژیم بدل ساخت. این نهاد نه تنها مسئولیت تدوین سیاست‌های اقتصادی را بر عهده داشت، بلکه در زمینه برنامه‌ریزی برای توسعه زیرساخت‌ها، گسترش صنایع، و ایجاد شالوده‌ای برای رشد اقتصادی کشور نیز فعالیت‌های گسترده‌ای انجام می‌داد. بسیاری از پروژه‌های کلان ملی، از جمله سدسازی‌ها، احداث راه‌ها و راه‌آهن، و توسعه شبکه انرژی، زیر نظر مستقیم این سازمان اجرا می‌شد.
اما این تصویر پرزرق‌وبرق از سازمان برنامه و بودجه، دیری نپایید. در دهه ۱۳۵۰ و با اوج‌گیری نارضایتی‌های عمومی از رژیم، این سازمان نیز مانند بسیاری از دیگر نهادهای وابسته به پهلوی، به نمادی از ناکارآمدی، فساد و بی‌عدالتی اقتصادی بدل شد. افزایش فاصله طبقاتی، تمرکز ثروت در دست گروهی کوچک، و ناکامی در رفع مشکلات معیشتی مردم، به تدریج سازمانی که زمانی مغز متفکر رژیم شمرده می‌شد را به نهادی منفور در میان مردم و حتی کارکنان خود تبدیل کرد.
در ماه‌های پایانی حیات رژیم پهلوی، این نارضایتی‌ها به نقطه اوج خود رسید. کارکنان بسیاری از نهادهای دولتی، از جمله سازمان برنامه و بودجه، دست به اعتصاب و اعتراض زدند. اما شاید اوج این اقدامات، حمایت آشکار کارکنان این سازمان از اعتصابات کارکنان صنعت نفت بود. اعتصاب کارکنان صنعت نفت، که شریان حیاتی رژیم را قطع کرد، از سوی کارکنان سازمان برنامه و بودجه به شدت مورد حمایت قرار گرفت. آنها با ستایش حرکت‌های انقلابی در تبعیت از رهبری امام خمینی، از قطع وابستگی به استعمار سخن گفتند و به عنوان بخشی از بدنه روشنفکری جامعه، با بیانیه‌ها و اقدامات خود در صفوف انقلاب قرار گرفتند.
این چرخش از حمایت بی‌قیدوشرط از رژیم به مخالفت صریح و همراهی با انقلاب، نشانه‌ای آشکار از بحران مشروعیت رژیم پهلوی بود. سازمانی که زمانی نماد نظم و مدیریت کارآمد رژیم تلقی می‌شد، در واپسین روزهای حکومت پهلوی، به صفوف انقلابیون پیوست و به این ترتیب، نشان داد که حتی نهادهای ریشه‌دار و نزدیک به ساختار قدرت نیز از موج خشم و نارضایتی عمومی در امان نماندند. چرخش سازمان برنامه و بودجه در حمایت از اعتصاب کارکنان صنعت نفت تجلی یافت که سندی در این خصوص موجود است:
شرح سند:
سلام به کارگران و کارکنان عزیر صنعت نفت
با وجودی که اعتصاب اولیه شما را با خدعه و نیرنگ و تهدید شکستند شما کارگران قهرمان تجدید قوا کردید و اینک در پاسخگویی به اعلامیه اخیر مرجع مجاهد حضرت آیت الله العظمی خمینی مجددا دست به اعتصاب زده اید به طوری که نالههای عوامل استعمار و استثمار برآمده است. ما به مشکلات شما به خوبی واقف هستیم و قدر فداکاری های شما را میدانیم. ما این پایمردی را می ستاییم و مطمئن هستیم که کوشش های شمار در جهت کسب آزادی برای ملت ما در درجه اول اهمیت قرار دارد. شما راه خروج ثروت این کشور به امپریالیسم را می بندید و برای ما آزادی به ارمغان میآورید.
آفرین بر شما و بر آگاهی شما. سلام بر شما که این چنین در صفحه اول مبارزه برای سرکوبی دیکتاتوری مبارزه می کنید.
ما [کارکنان سازمان برنامه و بودجه] پشتیبانی خود را از شما اعلام میکنیم و خود را از شما جدا نمیدانیم.
هنوز هیچ دیدگاهی ثبت نشده