از عبدالکریم سروش تا آیت الله مهدوی کنی؛ اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی

پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، یکی از نخستین دغدغه‌های مهم ساماندهی فرهنگ و نظام آموزشی کشور بود. در این میان، شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی به‌عنوان نهادی محوری برای سیاست‌گذاری فرهنگی و آموزشی تأسیس شد. جالب‌توجه اینکه، ترکیب اعضای این شورا در آن زمان نمایانگر تنوع فکری و سیاسی بود که انقلاب اسلامی بعدها با آن مواجه شد. از چهره‌های برجسته‌ای همچون آیت‌الله مهدوی کنی، نماینده جریان‌های سنتی و انقلابی روحانیت، تا دکتر عبدالکریم سروش، نظریه‌پرداز نوگرای دینی، همه در کنار هم برای تدوین راهبردهای فرهنگی تلاش می‌کردند. اما این هم‌زیستی فکری دوام چندانی نداشت و با گذر زمان، اختلافات عمیق میان این شخصیت‌ها آشکار شد؛ اختلافاتی که مسیرهای فکری و سیاسی آنان را به طور چشمگیری از یکدیگر جدا کرد.

فرمان امام در مورد تشکیل شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی مورخ ۱۹ آذر ۱۳۶۳

بسم‌الله الرحمن الرحیم

اکنون که با تأییدات خداوند متعال و عنایت و دعای حضرت بقیه الله روحی لمقدمه الفدا، دانشگاه­ها و مدارس عالی کشور کار خود را در سطح وسیعی شروع کرده‌اند و حرکت سازندگی با تمام ابعادش در کشور اسلامی روبه گسترش است و مغزهای متعهد و متخصص به فعالیت‌های پرارج خود ادامه می‌دهند با اخراج کارشناسان خائن اجنبی و فرار کارشناسان غرب و شرق زده که کشور را وابسته به خارج در تمام ابعاد نموده بودند نیاز مبرم به متخصصان متعهد و اسلام‌شناسان متخصص و مغزهای متفکر وطن‌خواه و نیروهای فعال ماهر و اساتید و مربیان و معلمان معتقد به اسلام و استقلال کشور در تمام کشور محسوس و در علوم دانشگاهی و فرهنگ مترقی محسوس‌تر است و ضرورت توسعه و اصلاح مراکز آموزشی و انقلاب‌فرهنگی به معنای واقعی هر روز روشن‌تر می‌گردد و بحمدالله ستاد انقلاب‌فرهنگی در مدت کوتاهی که از عمرش گذشته خدمت‌های ارزنده و گام‌های مفید و مؤثری در این امر حیاتی برداشته و مورد تقدیر و تشکر است.

ولی خروج از فرهنگ بدآموز غربی و نفوذ و جایگزین‌شدن فرهنگ آموزنده اسلامی، ملی و انقلاب‌فرهنگی در تمام زمینه‌ها در سطح کشور آن‌چنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق آن سالیان دراز باید زحمت کشید و بانفوذ عمیق ریشه‌دار غرب مبارزه کرد و ما می‌دانیم که اگر بادقت ریشه‌یابی کنیم آنچه بر ملت ما گذشته و اکنون می‌گذرد حتی جنگ تحمیلی سرچشمه از دانشگاه غرب‌زده و متخصصان غیرمتعهد و وابسته گرفته است. مع‌هذا قشر متدین انقلابی، اعم از اعضای شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی

تشکیل شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی که بنا به فرمان مورخ نوزدهم آذرماه سال ۱۳۶۳ امام امت انجام گردیده به جهات گوناگون و از نظرگاهی دیگر مرحله‌ای بسیار مهم در پیشبرد اهداف انقلاب‌فرهنگی کشورمان بشمار می‌رود. این نخستین باری است که به فرمان امام عزیز بالاترین مراجع مملکتی همراه عده‌ای دیگر از علمای دانشمندان و اساتید به‌منظور پیگیری و تحقق‌بخشیدن به اهداف انقلاب‌فرهنگی و یاری‌دادن به مقامات مسئول در مسائل آموزشی و فرهنگی جامعه اسلامی در شورایی گردآمده‌اند نقش این شورا که بالاترین فکر دهنده مسائل انقلاب‌فرهنگی بشمار می‌رود جز این نمی‌تواند باشد که با دیدی وسیع‌تر و مطالعاتی کامل‌تر نظام جدید و مسائل فرهنگی جامعه اسلامی را موردبحث و بررسی و مداقه قرار داده و محتویات سیستم را تکمیل و از نظر تطبیق با نیاز جامعه اسلامی ارتقای بیشتری دهد و عنداللزوم در مواردی اصلاحات لازم را معمول داشته و یا سیاست جدیدی را در مسائل آموزشی و فرهنگی اعمال نماید.

اعضای شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی

شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی متعاقب حدود ۵ سال فعالیت­های ستاد انقلاب‌فرهنگی از تاریخ ۲۷ آذرماه سال ۶۳ بنا به فرمان امام امت با ترکیب زیر شروع به فعالیت نمود

۱ – حجت‌الاسلام‌والمسلمین جناب آقای سید علی خامنه‌ای (ریاست محترم جمهوری رئیس شورای‌عالی)

۲- حجت‌الاسلام‌والمسلمین جناب آقای اکبر هاشمی رفسنجانی (ریاست محترم مجلس شورای اسلامی و نایب‌رئیس شورای‌عالی)

3- آیت الله جناب آقای سید عبدالکریم موسوی اردبیلی (ریاست محترم شورایعالی قضائی و دیوانعالی کشور

4- آیت الله جناب آقای محمدرضا مهدوی کنی(دبیر محترم جامعه روحانیت مبارز و رئیس دانشگاه امام صادق (ع)

۵- جناب آقای مهندس میرحسین موسوی (نخست‌وزیر محترم)

6- حجت الاسلام جناب آقای محمد خاتمی (وزیر محترم ارشاد اسلامی)

7- جناب آقای دکتر ایرج فاضل  (وزیر محترم فرهنگ و آموزش عالی وعضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی

8- جناب آقای سید کاظم اکرمی (وزیر محترم آموزش و پرورش فوق لیسانس مشاوره و راهنمائی و علوم تربیتی)

۹ – جناب آقای دکتر عبدالکریم سروش  (استادیار عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت‌معلم)

۱۰ جناب آقای دکتر مصطفی معین (استادیار عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان)

۱۱ – جناب آقای دکتر سید محمدرضا هاشمی گلپایگانی دانشیار و عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر دبیر شورای‌عالی

۱۲ – جناب آقای دکتر رضا داوری (استاد سرپرست گروه فلسفه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران)

۱۳ – حجت‌الاسلام جناب آقای دکتر احمد احمدی (استادیار عضو گروه فلسفه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران)

١۴ – جناب آقای دکتر علی شریعتمداری (استاد عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت معلم)

۱۵ – جناب آقای دکتر نصرالله پورجوادی (استادیار عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی شریف و سرپرست مرکز نشر دانشگاهی)

١۶- جناب آقای مهندس صادق واعظ زاده

17- جناب آقای محمد رحمتی (دانشجوی رشته عمران دانشگاه صنعتی شریف

منبع:

نگرشی بر شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1402.